قوس رو به داخل بیش از اندازه و غیرطبیعی ستون فقرات را گودی کمر یا لوردوز گویند؛ در صورت افزایش یافتن قوس کمر در ناحیه نزدیک به گردن با عارضه کیفوز (گوژپشتی) و در ناحیه کمر با عارضه لوردوز (قوس کمر) مواجهایم. قوسهای طبیعی ستون فقرات سر را بالای لگن نگه میدارد و مانند ضربهگیرهایی عمل میکند که فشار مکانیکی را هنگام حرکت کردن توزیع میکند. گودی کمر در میان تمام گروههای سنی رواج دارد، و اگرچه عمدتاً بر مهرههای کمری تأثیر میگذارد، گاهی مهرههای گردنی را نیز درگیر میکند. در صورت افزایش قوز کمر رو به داخل مهرههای کمری، پشت بیمار، خمیده، باسنش برجسته و در مجموع حالت اندامیاش اغراق شده به نظر میرسد. این بیماری گاهی دردناک است و بر حرکت بیمار نیز تأثیر میگذارد. در ادامه روش های درمان گودی کمر شرح داده می شود.(درمان و رفع گودی و قوس کمر)
درمان
در ادامه روش های درمان گودی کمر شرح داده می شود.
دارو
داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب غیرتجویزی یکی از گزینه های برای کاهش درد ناشی از گودی کمر است. این ضد دردها التهاب کمر را کاهش میدهند، اما با توجه به اثرات جانبیشان نباید برای مدتی طولانی مصرف شوند.
کمر بند طبی
درمان با بریس غالباً برای گودی کمر یا گوژپشتی رو به افزایش بیمارانی توصیه میشود که رشد اسکلتشان هنوز کامل نشده است و یا دارای قوس کمر متوسط یا گوژپشتی غیرطبیعی هستند. بریسها انواع گوناگونی دارند که همگی به منظور جلوگیری از قوس کمر افزایش یابنده همگام با رشد بیماران نوجوان طراحی میشوند و از زیاد شدن قوس کمر در طول رشد فعال اسکلتی جلوگیری میکنند. بریسها ستون فقرات را صاف نمیکنند و نمیتوانند همواره مانع افزایش قوس شوند. با این حال، استفاده از بریس پیشروی گودی کمر را برای درصد قابل توجهی از نوجوانان در حال رشد متوقف میسازد.
ورزش و حرکتهای اصلاحی
به کمک ترکیبی از حرکتها و تمرینهای مناسب میتوان کمر درد ناشی از قوس کمر شدید را تسکین داد. بارزترین عامل مؤثر در افزایش گودی کمروجود چربی اضافه در اطراف شکم و حالت اندامی نامناسب است. پزشکان و دکترهای فیزیوتراپی حرکات اصلاحی گودی کمر را برای از دست دادن این چربی اضافه تجویز میکنند؛ با از بین رفتن چربی مازاد، حالت اندامی، اصلاح و عضلههای شکمی، تقویت میشود. با گنجاندن نرمشهای کششی در برنامه ورزش قوس کمر ، مفصلهای ران کشیده میشوند و درد تسکین مییابد. اما افراط در انجام این حرکتها خطرناک است؛ حرکتهای کششی را باید در نوبتهایی حداکثر ۳۰ دقیقهای انجام داد. به خاطر داشته باشید که قرار است به کمک این نرمشها درد کاهش یابد نه این که مشکلی به مشکلات قبلی افزوده شود و متحمل درد ناشی از آسیب عضلانی هم بشوید.
فیزیوتراپی
هدف از درمان گودی کمر با فیزیوتراپی جلوگیری از پیشرفت بیماری و رفع گودی کمر با استفاده از تقویت عضلات شکم، جلو و پشت ران ها می باشد.زمانی که بیمار اطلاعات کافی در مورد کمر و چگونگی کاهش دادن فشار و کشش وارد بر آن به دست بیاورد، و دانستههای خود را به کار بندد، درمان گودی کمر موفقیتآمیز خواهد بود. فیزیوتراپی علاوه بر آموزش این مسائل، بر نرمشهای مخصوص کاهش کشیدگی، کشش عضلههای سفت، تقویت و بهبود سریعتر نیز متمرکز میشود.
ماساژدرمانی با کاهش درد گردن یا کمر، حرکت و کشش بهتر و بیشتر آنها را ممکن میسازد. پزشکان به منظور تسکین درد و تسریع بهبود از روشهای درمان گودی کمر تأیید شدهی متعددی چون التراسوند، گرما (کمپرس گرم)، طب سوزنی و برق درمانی (الکترو درمانی) ملایم نیز بهره میگیرند و حرکتهای خاصی را برای کاهش درد و التیام به بیمار آموزش میدهند.
بیماران راهکارهایی مانند استفاده از محافظ یا کمربند مناسب هنگام نشستن و نحوه ایمن به کارگیری کمر در سرکار یا زمان ورزش کردن را برای کاهش دادن درد فرا میگیرند. آموزش ورزش برای درمان گودی کمر و روشهای خوددرمانی و ترغیب بیماران به مستقل شدن بخش بسیار مهمی از درمان گودی کمر با فیزیوتراپی به شمار میرود. همگام با بهبود بیمار، نرمشهای خاصی برای تقویت عضلهها و کشش مفصلها و عضلههای سفت انجام میشود. دکتر فیزیوتراپی در زمینه انتخاب تکنیکها و نرمشهای مناسب هر بیمار تخصص دارد.
جراحی
در صورت گودی کمر شدید و درگیر شدن عصبها یا عدم موفقیت درمانهای محافظانهکارانه غیرجراحی به ناچار به مداخله جراحی روی آورده میشود. جراح ستون فقرات تصمیم میگیرد که کدامیک از انواع عملهای جراحی قوس کمر و چه رویکردی (قدامی/ خلفی، جلو یا عقب) برای بیمار مناسب است. وی این تصمیم را بر مبنای سابقه و شرح حال پزشکی بیمار، علائم و نتایج رادیولوژی اتخاذ میکند. گزینههای درمان جراحی گوناگونی وجود دارند، بنابراین بهتر است با جراح در مورد بهترین شیوهی متناسب با شرایط خاص خود صحبت کنید.
جلوگیری
پیشگیری بهتر از درمان گودی کمر است. به راحتی میتوان با رعایت نکتههای زیر حالت اندامی مناسب داشت و قوس کمر را مدیریت کرد:
- حالت اندامی مناسب: چانه را به سمت داخل بکشید و کاملاً صاف و بدون قوز کردن به گونهای بایستید که پاها نگهدارنده اصلی بدن باشند. شانهها باید با مفصلهای ران همتراز باشد تا کمر قوس بیش از اندازه نیابد. این شیوه نمونهای از قرار گرفتن بدن در حالت اندامی مناسب است.
- تقویت عضلههای شکمی: تقویت عضلههای شکمی بسیار ساده است. به پشت دراز بکشید و سر را رو به بالا نگه دارید، سپس زانوها و مفصلهای ران را روی سطحی سخت خم کنید. در این بین پشت بدن را صاف روی سطح نگه دارید و لگن را رو به بالا و پایین حرکت دهید. این حرکت را ۵ ثانیه ادامه دهید، و پس از استراحت کردن، در سه نوبت ۱۰ مرتبهای تکرارش کنید. با انجام این نرمش ها می توان از بروز و درمان قوس کمر جلوگیری کرد.
- کشش عضلههای همسترینگ: به پشت با صاف نگه داشتن زانوها دراز بکشید. حولهای را کاملاً دور پا نزدیک مچ بپیچید و دو سر آن را در دست بگیرید، سپس پا را با ملایمت به سمت بدن بکشید. این حالت را ۲۰ تا ۳۰ ثانیه حفظ کنید. این حرکت را سه بار تکرار کنید.
- کشش عضلههای کمر و پشت بدن: به پشت دراز بکشید، سر را رو به بالا نگه دارید و هر دو زانو را خم کنید. هنگام خم شدن به یک سمت، کشیدگی عضلههای پشت بدن را احساس خواهید کرد. ۲۰ تا ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید. این حرکت را سه مرتبه به نوبت برای هر دو سمت بدن تکرار کنید.
گودی کمر در هر سنی حتی در بچه ها و کودکان نیز می تواند بروز کند. معمولا خانم ها بیشتر دچار این بیماری می شوند. درمان قوس کمر عمدتا به روش های بدون جراحی شامل کمر بند طبی، بریس، فیزیوتراپی، ورزش، نرمش ها و حرکات اصلاحی انجام می شود و تنها تعداد کمی از بیماران در موارد ابتلا به گودی کمر شدید نیاز به درمان با جراحی دارند.