تنگی کانال نخاعی اختلالی است که از تنگی کانال نخاعی گردن و کمر ناشی می‌شود. این عارضه در اثر فرسایش هر دو مفصل فاست و دیسک‌های بین مهره‌ای رخ می‌دهد.
خارها یا زائده‌های استخوانی (استئوفیت) در این عارضه در کانال نخاعی ایجاد می‌شوند. مفصل‌های فاست نیز در اثر ابتلا به بیماری مفصلی آرتریت بزرگ می‌شوند و فضای در دسترس ریشه‌های عصبی را باریک‌تر می‌شود؛ این عارضه را آرتروپاتی (بیماری مفصل) فاست می‌نامند که در مواقعی نیاز به جراحی تنگی کانال کمری است.
اگرچه تنگی کانال نخاعی فعالیت‌های روزمره را محدود می‌کند، اما می‌توان با بهره‌گیری از درمان مناسب کیفیت زندگی را بهبود بخشید و مانند گذشته از یک زندگی پویا لذت برد.
رباط‌های ستون فقرات، به ویژه رباط زرد (فلاوم)، با بالا رفتن سن ضخیم‌تر و سفت می‌شود و انعطاف پذیری آن کم می‌شود، نتیجه چنین تغییرهایی تنگی کانال نخاعی است. در اثر این فرایندها کانال نخاعی تنگ و در نتیجه به ریشه‌های عصبی و نخاع فشار وارد می‌شود و علائم تنگی کانال نخاع بروز می‌یابد.
این عارضه گاهی در کانال نخاعی مرکزی یعنی در محل قرارگیری نخاع یا کودا اکوینا (دم اسب)، گاهی در محل خارج شدن ریشه‌های عصبی از کانال مرکزی (تنگی زاویه جانبی) یا در منفذهای (فورامن‌های) جانبی (تنگی فورامن) یعنی در محل خارج شدن ریشه‌های عصبی از بدن رخ می‌دهد.
قدری انحراف کانال نخاعی پی‌آمد طبیعی و ناگزیر گذر سن است، اما شدت علائم به اندازه کانال نخاعی و میزان فشار روی اعصاب بستگی دارد. میزان انحراف در هر فرد متفاوت با دیگری است و لزوماً همه دچار درد یا ضعف نمی‌شوند.
علت ها و دلایل
تنگی کانال نخاعی نتیجه فرایندهای گوناگونی است که میزان فضایی را که در کانال نخاعی در دسترس عصب‌ها قرار می‌گیرد کاهش می‌دهد.
متداول‌ترین علت فرسایش و تحلیل رفتن در افزایش سن ریشه دارد، البته تنگی کانال نخاعی گاهی مادرزادی است و کانال نخاعی بیمار از بدو تولد کوچکتر از حالت طبیعی است (تنگی کانال نخاع مادرزادی) یا این که در مواردی نادر از عارضه‌های متابولیک یا تومور نشأت می‌گیرد.
همچنین بیرون زدگی دیسک کمر، تروما و… نیز از دیگر علت های احتمالی بروز تنگی کانال نخاع می باشند.
علائم و نشانه ها
این که چرا تنگی کانال نخاعی با درد و ضعف همراه است موضوع بحث بسیاری از پزشکان و مقاله‌های پژوهشی است. درد باسن یا پا که یکی از علائم رایج تنگی کانال نخاع کمر است معمولاً با فشردگی ساختارهای مویرگی انتقال دهنده جریان خون به ریشه‌های عصبی همراه است.
به علاوه علائم تنگی کانال نخاعی گاهی نتیجه مستقیم تحت فشار قرار گرفتن فیزیکی ریشه‌های عصبی است. هر یک از این فرایندها می‌تواند در عملکرد طبیعی ریشه‌های عصبی تداخل ایجاد کند و تأثیرگذاری و تحمل عصب‌های نخاعی را کاهش دهد.
برخی از بیماران مبتلا به بیماری فرسایشی ستون فقرات با هیچ علامتی مواجه نمی‌شوند، حال آن که برخی از کمر درد ملایم شکایت دارند و عده‌ای دیگر حتی نمی‌توانند راه بروند.
بیمار در صورت شدید بودن عارضه با درد در ناحیه باسن، ران یا پا روبرو می‌شود که هنگام ایستادن یا راه رفتن شروع و با استراحت کردن آرام می‌شود. بیمار در برخی موارد از درد و ضعف پا شکایت دارد بدون آن که دچار کمر درد باشد.
بی‌حسی، گزگز و ضعف پایین تنه از علائم شدیدتر این اختلال محسوب می‌شود. قرار گرفتن در موقعیت‌های خاص، مانند خم کردن کمر و رو به جلو خم شدن، علائم تنگی کانال نخاعی را به دلیل افزایش میزان فضای در دسترس اعصاب کاهش می‌دهد.
برای مثال اکثر بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی می‌توانند بدون درد دوچرخه سواری کنند و از سطح شیبدار یا پله‌ها بالا بروند. این بیماران غالباً می‌توانند مسافت‌های طولانی را با تکیه کردن بر چیزی مانند چرخ خرید طی کنند.
بااین حال علائم همین بیماران هنگام پایین آمدن از پله‌ها یا سراشیبی یا تکیه نکردن به چیزی هنگام راه رفتن مجدداً بروز می‌یابد.
وجود و شدت علائم تنگی کانال نخاعی به عامل‌های متعددی مانند عرض اصلی و اولیه کانال نخاعی، آسیب پذیری و حساسیت عصب‌های درگیر و نیازهای عملکردی خاص هر فرد و میزان تحمل درد وی بستگی دارد.
درمان تنگی کانال نخاعی
درمان با توجه به شدت علائم و میزان محدودیت فعالیت‌های روزانه در اثر تنگی کانال نخاعی انجام می‌شود. در ادامه به معرفی چند روش درمانی می‌پردازیم که پزشک با توجه به میزان درد از آنها بهره می‌گیرد: