بررسی راه های درمان در رفتگی مادرزادی لگن
درمان در رفتگی سر استخوان ران در بچه ها باید هرچه زودتر بعداز زایمان شروع شود. هرچه درمان زودتر شروع شود با استفاده از روش های ساده تری میتوان به نتیجه رسید، مدت درمان کوتاه تر است و نتیجه درمان بهتر خواهد بود. طی چند هفته تاخیر در درمان این بیماری هم جایز نیست. هرچه درمان بیمار با تاخیر و در سنین بالاتری انجام شود نتیجه درمان نامطلوب تر خواهد شد و درمان هم مشکل تر است. نوع درمان بر حسب اینکه بیماری در چه سنی تشخیص داده شود متفاوت است. در ادامه این مطلب از سایت دکتر امیر قنبریان متخصص درمان دیسک کمر اصفهان راه های درمان در رفتگی مادرزادی لگن را مورد بررسی قرار می دهیم.
درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران در سنین نوزادی
در نوزادان درمان با بستن نوارهای پلاستیکی خاصی مثل کمبربند در اطراف بدن است. به این کمربند پاولیک هارنس (Pavlic Harness) میگویند. هدف این است تا با این وسیله مفصل ران برای مدتی حدود یک تا دو ماه در وضعیت خاصی قرار بگیرد. در این وضعیت سر استخوان ران در حفره استابولوم میماند و ماندن سر استخوان ران در درون حفره استابولوم به رشد بهتر آن کمک میکند.
بعد از مدتی سر استخوان در داخل حفره استابولوم پایدار میشود. این درمان را میتوان در کودکان تا سن حداکثر شش ماهگی انجام داد. البته هر چه سن بچه کمتر بوده و درمان در سنین کمتری شروع شود نتیجه درمان بهتر است. معمولا وقتی بچه شروع به چهار دست و پا راه رفتن میکند ( سنین ۶-۴ ماهگی) این روش درمانی دیگر تاثیر زیادی نداشته و باید درمان های مرحله بعد انجام شود.
درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران در سنین بین ۶ تا ۱۸ ماهگی
اگر تشخیص بیماری در سنین بین شش ماهگی تا یک و نیم سالگی داده شود درمان مشکل تر است. ممکن است وسیله ذکر شده در قبل دیگر نتواند به بیمار کمک کند. در این بیماران پزشک سعی میکند مفصل ران بیمار را در اطاق عمل و زیر بیهوشی عمومی جااندازی کرده و اندام های تحتانی و تنه را مدتی در یک قالب گچی در وضعیتی خاص نگه دارد. گچی که به این منظور بکار میرود را گچ اسپیکا یا اسپایکا Spica cast مینامند.
گاهی اوقات در سنین کمتر از شش ماهگی هم ممکن است درمان با کمربند ذکر شده در قبل موثر نباشد و پزشک از روش جااندازی و گچ گیری استفاده کند. در این روش درمانی معمولا پزشک معالج در ابتدا مدتی پای کودک را با وزنه تحت کشش قرار میدهد. سپس ممکن است نیاز باشد تا با یک عمل جراحی کوچک در ناحیه کشاله ران تاندون های سفت شده عضلات اددکتور (نزدیک کننده ران) قطع شوند و در مرحله بعد، مفصل ران کودک در اطاق عمل و زیر بیهوشی عمومی جااندازی شده و گچ گیری میشود.
دکتر امیر قنبریان متخصص کایروپراکتیک اصفهان در کلینیک۲۴
اندام های تحتانی مدتی در گچ اسپیکا میمانند تا مفصل در حالت جدید تثبیت شود. البته ممکن است پزشک معالج از کشش یا از بریدن تاندون های کشاله ران استفاده نکرده و مستقیما اقدام به جااندازی مفصل ران و گچ گیری آن بکند. اگر جااندازی مفصل ران در اطاق عمل موفقیت آمیز نباشد، مفصل ران بچه باید عمل جراحی شود. در حین عمل جراحی پزشک جراح ارتوپد، تمام بافت ها را از پوست تا مفصل ران شکاف داده و سپس سر استخوان ران را در درون حفره استابولوم قرار میدهد و بافت های اطراف مفصل بخصوص کپسول مفصل ران را به نحوی ترمیم میکند تا مفصل در همان حالت باقی مانده و مجددا در نرود. بعد از جراحی اندام های تحتانی و تنه بیمار گچ گیری اسپیکا میشوند.
به یاد داشته باشید که هر چه درمان زودتر شروع شود احتمال اینکه بتوان مفصل را بصورت بسته و بدون عمل جراحی جااندازی کرد بیشتر است. و هرچه درمان دیرتر شروع شود ممکن است دیگر امکان جااندازی بسته وجود نداشته و برای جااندازی نیاز به عمل جراحی پیدا شود. الیته گاهی ممکن است مفصل ران یک بچه زیر شش ماهگی هم بصورت بسته جا نیفتد و کودک نیاز به جراحی باز پیدا کند. و برعکس آن هم امکان پذیر است یعنی ممکن است مفصل ران یک بچه یک و نیم ساله هم قابل جااندازی بسته و بدون عمل جراحی باشد.
درمان دررفتگی مادرزادی مفصل ران در سنین بالای ۱٫۵ سال
در سنین بالای یک و نیم سالگی در اکثر مواقع برای درمان از عمل جراحی کمک گرفته میشود. این سنین عمل جراحی به منظور جااندازی باز مفصل دررفته انجام میشود چون معمولا جااندازی بسته دررفتگی در این سنین امکانپذیر نیست. سنین بالای یک و نیم سالگی برای درمان در رفتگی مادرزادی لگن معمولا شکل استخوان های لگن هم تغییر میکند و بغیر از جااندازی باز دررفتگی، در بسیاری اوقات نیاز به جراحی بر روی استخوان هم وجود دارد بدین صورت که پزشک جراح ارتوپد، استخوان لگن را در نواحی خاصی میشکند و آنها را در وضعیت مناسبی قرار میدهد تا در وضعیت جدید جوش بخورند و شکل تغییر یافته استخوان های اطراف مفصل ران طبیعی تر شود.
به این نوع عمل جراحی استخوانی، عمل استئوتومی سالتر Salter osteotomy میگویند. اگر تشخیص و درمان بیماری بعد از دو سالگی انجام شود احتمال اینکه حفره استابولوم شکل طبیعی خود را بدست آورد کم است و معمولا بیمار در سنین بالاتر، زودتر از معمول دچار استئوآرتریت (سائیدگی مفصل) ران میشود. مفصل ناپایدار(Unstable Hip ) که از بدو تولد تشـخیص داده شود با بکار بردن اسپلینت معمول پس از ۸ـ۱۲ هفته پایدار مـی شود (حـدود ۹۵ درصـد) و پس از معاینه مـجدد در صـورت پـایدار بـودن ٬ اسـپلینت کـنار گـذاشـته می شود.
این نوزادان در ماههای بـعد بـاید مـجددا مـعاینه شـوند زیرا تعداد معدودی از این بیماران در مـاههای بـعد مـمکن است دچار دررفتگی مجدد گردند . درمان در ایـن زمان با استفاده از اسپلینت امکانپذیر نیست و بـاید از روش های دیگری استفاده کـرد.
بـه طور کـلی هـدف از درمـان ایـن کـودکان عبارت است از:
پایین آوردن سر استخوان ران با کشش استخوانی و یا کشش پوستی
جا انداختن سر به داخل استابولوم به طریق بسته و یا باز بـه کمک عمل جراحی . جا انداختن باید با ملایمت انجام گـیرد وگرنه باعث نکروز آسپتیک سر استخوان ران مـی گردد. ا گـر عضلات اداکتور ران و ایلئوپسواس کوتاه است. باید آنها را آزاد کرد تا از فشار روی سر استخوان ران پس از جا انداختن جلوگیری گردد.
در کودکان زیر ۱۸ ماه
معمولا پس از جا انداختن سر٬ حفره استابولوم به اندازه کافی تکامل مییابد و عمق کافی پیدا خواهـد کرد. برای این بیماران در هنگام عمل جراحی بـهتر است مـفصل ران از طــــرف داخــــل کشـــاله ران (Posteromedial ) و یــا (Anteromedial ) جا انداخته شود. ا گر استابولوم تا سن ۴ ـ ۵ سـالگی رشـد کـافی پـیدا نکـند بـرای عـمیق کـردن آن اقـدام بـه استئوتومی لگن مـیکنیم (عـمل Salter یـا عـمل(Pemberton )
در کودکانی که سن آنـها بـیش از ۱۸ مـاه بـاشد
معمولا استابولوم تکامل کافی نیافته و عمق مناسب نـدارد لذا در این کودکان بهتر است ضمن جا انداختن باز٬ استئوتومی لگن نیز انجام داده حفره استابولوم را عمیق نمود . در سنین بالای ۱۸ ماهگی گاه Anteversion سـر اسـتخوان ران بیش از حد معمول بوده اصلاح آن بـا اسـتئوتومی اسـتخوان ران ضروری است. در این گروه سنی در مواردی که سراستخوان ران دررفته و به سمت بال رفته باشد. برای آن کـه آن را در سـطح اسـتابولوم پـایین بـیاوریم ٬ اسـتخوان ران را اسـتئوتومی و سـپس قســمتی از آن را بــرمی دارنــد کــه تــحت عـنوان کـوتاه کـردن(Shortening ) گفته می شود.
بیماران در سنین ۳۰ ـ ۴۰ سالگی
در مواردی که درمان در کودکی موفقیت آمیز نـباشد٬ و یـا در مواردی که بیماری تا سنین بلوغ تشخیص داده نشود. بیماران در سنین ۳۰ ـ ۴۰ سالگی به علت درد ناشی از استئوآرتریت مفصل کـاذب و یـا کـمردرد نـاشی از اسکـولیوز و یـا لوردوز مـراجـعه می کنند .این بیماران را باید حـتی الامکـان بـا درمـان های غـیرجـراحـی (درمان های دارویی و فیزیوتراپی) درمان نموده و در صورت عدم موفقیت اقدام به تعویض کامل مفصل ران میشود.
مطالب پیشنهادی جهت مطالعه :
شناسایی و درمان بیماری کوکسا وارا