علائم زانوی ضربدری در کودکان
به انحنای غیر طبیعی پاها یا انحراف زانو رو به پایین یا پای ضربدری می گویند. در وضعیت زانوی ضربدری در کودکان هنگامی که فرد زانوهای خود را به هم نزدیک می کند فاصله زیادی بین زانوها و ساق پای بیمار ایجاد می شود و پاها کنار هم قرار نمی گیرند. البته زانوی ضربدری با زانوی پرانتزی متفاوت است. در عارضه پای پرانتزی زانوها خم می شود و فضای بین مچ پا کاهش می یابد.
به عبارتی دیگر استخوان زانو و ساق پا در امتداد یک خط مستقیم قرار نمی گیرند. روش های درمانی مختلفی جهت رفع این بیماری وجود دارد و با توجه به سن فرد و علت انحراف، درمان مناسب انجام می شود. پای کودکان معمولا تا سنین ۱۸ ماهگی به صورت پرانتزی می باشد که به تدریج برطرف شده و صاف می شود. اما پس از دو سالگی ممکن است حالت ضربدری داشته باشد که ضروری است قبل از سن ۴ تا ۶ سالگی درمان شود و شکل پای کودک اصلاح شود.
اگر کودک در حالتی که ایستاده و زانوهای خود را به هم چسبانده است فاصله ایجاد شده بین پاهای او کمتر از ۱۰ سانتی متر باشد جای نگرانی نیست و این فاصله در کودکان زیر ۴ سال طبیعی می باشد و قسمتی از فرایند رشدی کودک به حساب می آید و به خودی خود اصلاح می شود.
اما اگراین مشکل برطرف نشد احتمالا خللی در رشد کودک وجود دارد. اگر در کودک نشانه های زیر را مشاهده کردید لازم است که به پزشک متخصص زانو مراجعه کرده تا معاینات لازم انجام شود و روش درمانی مناسب جهت اصلاح حالت ضربدری پای کودک توسط پزشک اتخاذ شود.
این موارد شامل:
- فاصله ایجاد شده بین دو مچ پای کودک بیش از ۱۰ سانتی متر باشد.
- زمانی که کودک صاف ایستاده است، بین زاویه زانو به پایین پاهای او اختلاف واضحی وجود داشته باشد.
- زاویه داخل یا رو به خارج زانوها بیش از مقدار طبیعی باشد.
- کودک احساس زانو درد دارد و باعث ناراحتی او شده است.
- کودک به سختی و برخی مواقع به صورت نادرست و غیر طبیعی راه می رود.
این عارضه گاهی در بزرگسالان نیز مشاهده می شود. و در افراد مسن معمولا ناشی از بیماری هایی نظیر آرتروز یا روماتیسم مفاصل می باشد. این بیماری به تدریج بر دیگر اندام های بدن مانند مفاصل ران یا لگن، کمر و پا یا کف پا نیز تاثیرات سوء می گذارد. و منجر به لنگیدن بیمار هنگام راه رفتن می شود.
عوامل موثر در ایجاد پای ضربدری
بیماری نرمی استخوان:
این بیماری که معمولا ناشی از کمبود ویتامین دی می باشد بسیار نادر بوده و ممکن است. رشد استخوان های کودک را دچار اختلال کند. علاوه بر نور خورشید، ماهی چرب، تخم مرغ و برشتوک صبحانه حاوی ویتامین دی می باشند. که می توانند نیاز کودک به این ویتامین را تامین کنند. وجود عفونت های استخوانی نیز در به وجود آمدن پای ضربدری و دفرم شدن استخوان ها موثر است.
کمبود ویتامین ها:
به عنوان نمونه کمبود ویتامین ث اثرات سوئی بر رشد استخوا نها و مفاصل می گذارد. و یک بیماری نادر به حساب می آید. اضافه وزن و چاقی نیز به دلیل اعمال فشار مضاعف روی زانوها از دیگر عوامل موثر در ضربدری شدن زانوها به شمار می رود. شکستگی های استخوان که شامل شکستگی های استخوان درشت نی می باشد. نیز باعث بدفرم شدن استخوان های پا می شود و کودکانی که دچار این آسیب می شوند. معمولا به زانوی ضربدری نیز مبتلا می شوند.
عوامل ژنتیکی و ارثی:
وجود ناهنجاری های خانوادگی از علل نادر این عارضه به شمار می روند. شکستگی هایی که به خوبی جوش نخورده اند و بیماری هایی نظیر استئوآرتریت یا روماتیسم نیزمی توانند از دلایل ایجاد پای ضربدری باشند. زانوی ضربدری فشار بسیاری به زانوها وارد می کند که این خود یکی از دلایل ابتلا به آرتروز می باشد.
تشخیص زانوی ضربدری
اگر احساس می کنید که وضعیت قرار گیری پاهای کودکتان غیرعادی می باشد. و یا کودک تان به طور طبیعی نمی تواند راه برود وقت آن رسیده که به پزشک متخصص جهت معاینه مراجعه کنید. پزشک با بررسی وضعیت پاهای بیمار درحالت ایستاده و نحوه راه رفتن او، همچنین اندازه گیری فاصله مچ پاهای بیمار، می تواند شدت بیماری را تشخیص دهد و بر اساس آن اقدام به درمان مناسب کند.
علاوه بر این موارد پزشک با ارزیابی قد بیمار، امتداد قرار گرفتن ران و مچ پا، میزان تقارن زانوها و وضع راه رفتن و ایستادن بیمار، می تواند تشخیص دهد. که آیا فرد دچار زانوی ضربدری می باشد یا خیر. برخی مواقع نیز پزشک جهت بررسی دقیق تر ناهنجاری های استخوانی دستور انجام عکسبرداری می دهد.