بررسی انواع جنس ایمپلنت لگن
پروتز لگن یا مفصل ران از مواد مختلفی درست می‌شود. از ایمپلنت‌های فلزی گرفته تا سرامیکی، هرکدام مزایا و معایبی دارند، که آن‌ها را برای بیماران خاصی مناسب می‌کنند. مسلما جراح ارتوپد با توجه به شرایط بیمار، بهترین جنس پروتز را توصیه می‌کند. اما در این مطلب از سایت دکتر امیر قنبریان متخصص درمان دیسک کمر اصفهان قصد داریم، برای آشنایی بیشتر شما، رایج‌ترین انواع جنس ایمپلنت لگن و مواد تشکیل‌دهنده آن را بررسی می‌کنیم.
اگر جراحی تعویض مفصل ران به شما توصیه شده، حتما به جنس پروتز فکر کرده‌اید. برای مثال، بهترین مواد برای سطوحی که با یکدیگر تماس و سایش دارند، چه هستند؟
انتخاب بهترین جنس پروتز باعث می‌شود مدت بیشتری از ایمپلنت خود استفاده کنید. چالب است بدانید بعضی جنس‌ها تا ۲۵ سال هم دوام می‌آورند!
ایمپلنت یا پروتز لگن یا مفصل ران، از مواد مختلفی درست می‌شود. دسته‌بندی آن‌ها هم با یکدیگر فرق دارد. در این بخش، انواع جنس ایمپلنت لگن را بر اساس موادی که روی یکدیگر ساییده میشوند، بررسی می‌کنیم.
سرامیک روی سرامیک، جنس ایمپلنت لگن
این جنس پروتز لگن تا ده سال پیش خیلی پرطرف‌دار بود، چون اصطکاک کمی داشت. اما گاهی اوقات صدای جیرجیر غیرقابل تحملی ایجاد می‌کرد! به همین خاطر، طی سال‌های اخیر کمتر استفاده می‌شود.
عیب دیگر این جنس پروتز مفصل ران این است که اگر تحت فشار شدید قرار بگیرد، به قطعات ریزی تبدیل می‌شود که فقط با جراحی برداشته خواهند شد.
سرامیک روی پلاستیک، جنس ایمپلنت مفصل ران
در این نوع ایمپلنت مفصل ران، از قطعات فلزی استفاده می‌شود که داخل استخوان قرار می‌گیرند. اما سطح توپ از مواد سرامیکی ساخته شده است. سطح حفره هم که با توپ اصطکاک دارد، از پلاستیکی به‌نام پلی‌اتیلن (Polyethylene) ساخته می‌شود.
ایمپلنت‌های سرامیکی طوری طراحی شده‌اند که بیشترین مقاومت را در برابر سایش داشته باشند. البته در طرح‌های اولیه این پروتز، خطر شکستگی وجود داشت، اما طی سال‌های اخیر خیلی قوی‌تر شده‌اند، و مورد شکستگی گزارش نشده است.
پروتزهای سرامیکی بسیار سخت و صاف هستند. در نتیجه باعث اصطکاک کمتر پلی‌اتیلن میشوند. به‌طور معمول کسانی سراغ این جنس ایمپلنت لگن می‌روند که به نیکل موجود در ایمپلنت‌های فلزی حساس هستند.
فلز روی فلز، جنس ایمپلنت لگن
استفاده از پروتز فلز روی فلز طی سال‌های اخیر کاهش یافته است. چون نگرانی‌هایی درباره نشت فلز در جریان خون وجود دارد که به‌خاطر تجزیه شیمیایی آن ایجاد می‌شود.
این نوع ایمپلنت به‌طور معمول فقط به مردان جوان و فعال توصیه می‌شود، چون عمر بیشتری نسبت به سایر مواد دارد. زنان در سنین باروری هم نباید این جنس ایمپلنت لگن را دریافت کنند، چون ممکن است اثرات ناخوشایندی روی جنین داشته باشد.
فلز روی پلاستیک، جنس ایمپلنت مفصل ران
در این جنس ایمپلنت مفصل ران به‌طور معمول از کبالت کروم، تیتانیوم، زیرکونیوم و نیکل استفاده می‌شود. فلز روی پلاستیک، کم‌هزینه‌ترین جنس پروتز است، و سابقه‌ای طولانی در زمینه ایمنی و طول عمر ایمپلنت دارد.
نکته قابل‌توجه اینکه ریسک شکستن فلز وجود ندارد. تنها نقطه ضعف این جنس ایمپلنت لگن واکنش به فلز موجود در سر استخوان ران است. البته پیشرفت در تولید این پروتز طی سال‌های اخیر، میزان سایش قسمت پلاستیکی را تا حد زیادی کاهش داده است.
انواع فلزات پروتز مفصل ران
حالا که با انواع جنس ایمپلنت مفصل ران آشنا شدیم، نگاهی به فلزهای مختلفی می‌اندازیم که در پروتزهای فلز روی پلاستیک استفاده میشوند. همان‌طور که گفتیم، این پروتزها، کم‌هزینه‌ترین و بادوام‌ترین جنس ایمپلنت لگن هستند.
تانتالم
تانتالم (Tantalum) فلز خالصی است که ویژگی‌های بیولوژیکی و فیزیکی عالی، از جمله انعطاف‌پذیری زیاد، مقاومت در برابر خوردگی و سازگاری با محیط زیست دارد.
ماده متخلخل جدیدی از تانتالم به‌نام فلز ترابکولار (Trabecular) هم ساخته شده است. این فلز منافذی دارد که اندازه‌شان باعث می‌شود این ماده برای رشد استخوان بسیار کارآمد باشد. فلز ترابکولار ماهیت کشسانی هم دارد که به بازسازی بهتر استخوان کمک می‌کند.
فولاد ضدزنگ
استنلس استیل (Stainless Steel) یا فولاد ضدزنگ، به‌طور معمول به‌عنوان بهترین جنس ایمپلنت لگن توصیه نمی‌شود. چون تحمل خوردگی آن در بلندمدت کم است. این جنس پروتز برای ایمپلنت‌های موقتی مانند پیچ و پلاک ارتوپدی مناسب است.
آلیاژ کبالت کروم
آلیاژ کبالت کروم (Cobalt-Chromium Alloys) فلز سختی، با مقاومت بالا در برابر خوردگی و سازگار با محیط زیست است. این جنس پروتز مفصل ران در کنار تیتانیوم، از پرکاربردترین فلزها در ارتوپدی هستند.
البته درصد بیمارانی که واکنش‌های آلرژیک به آلیاژ کبالت کروم دارند، بسیار کم است. اما یکی از دغدغه‌هایی که گاهی اوقات دراین‌باره مطرح می‌شود، یون‌های فلزی هستند که ممکن است با حرکت مفصل، در بدن آزاد شده، و باعث واکنش‌هایی بشوند.
زیرکونیوم
زیرکونیوم (Zirconium) برای ساخت پروتز سرامیکی استفاده می‌شود. این جنس ایمپلنت مفصل ران می‌تواند حدود ۲۰ تا ۲۵ سال دوام بیاورد. در صورتی که دوام پروتزهای آلیاژ کروک کبالت، و پروتزهای پلی‌اتیلنی، حدود ۱۵ تا ۲۰ سال است.
یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این جنس ایمپلنت لگن سازگار بودن آن با محیط زیست است. کسانی که به نیکل حساسیت دارند، و نمی‌توانند پروتز از جنس آلیاژ کروم کبالت داشته باشند، می‌توانند از آلیاژ زیرکونیوم استفاده کنند.
تیتانیوم و آلیاژهای تیتانیوم
تیتانیوم خالص (Titanium) به‌طور معمول در ایمپلنت‌هایی استفاده می‌شود که استحکام بالایی لازم ندارند. آلیاژهای تیتانیوم (Titanium Alloys) هم به‌طور طبیعی سازگار با محیط زیست هستند.
اگر جنس ایمپلنت لگن از تیتانیوم باشد، خیلی شبیه مفصل طبیعی عمل می‌کند. عوارضی مانند تحلیل استخوان و آتروفی در این جنس از پروتز مفصل ران بسیار کمتر است.