آشنایی با انواع و علت اسکولیوز
در مطلب امروز سایت دکتر امیر قنبریان متخصص درمان دیسک کمر اصفهان به بررسی علائم، معرفی انواع و علت اسکولیوز می پردازیم.
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) چیست؟
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) یک واژه ی یونانی است به معنای کج است. وقتی که به فرد از پشت نگاه می کنید، ستون فقرات باید از بالا به پایین کاملا صاف به نظر برسد. در صورتی که ستون فقرات به یک طرف منحرف شده باشد، این وضعیت اسکولیوز نام دارد.این انحراف ممکن است به راست یا به چپ باشد. شدت این انحراف می تواند از میزان جزئی تا شدید متغیر باشد. انحراف ستون فقرات می تواند در قسمت پایین ستون فقرات (انحراف کمر) و یا در قسمت های بالاتر ستون فقرات (انحراف قفسه ی سینی) ایجاد شود. در برخی موارد دو انحراف مانند شکل S وجود دارد.
اسکولیوز ممکن است در زمان بارداری نیز اتفاق بیفتد. اسکولیوز در بارداری بیشتر از حالتی که فرد به تنهایی دچار یکی از این شرایط باشد، میتواند برای فرد نگرانکننده باشد. به هر حال، مهم است توجه داشته باشید به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز، نوزاد در معرض خطر قرار نمیگیرد. در این شرایط لازم است مراقبتهای خاص از فرد بیمار انجام شود، اما سلامت و رشد نوزاد به هیچ وجه به خاطر ابتلای مادر به اسکولیوز در معرض خطر نیست.
معرفی انواع و علت اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)
اسکولیوز غیر ساختاری (وضعیتی یا عملکردی)
در این نوع اسکولیوز(انحراف ستون فقرات) ، ستون فقرات از لحاظ ساختمانی طبیعی است، اما به دلایل دیگری مثل نابرابری طول پاها و یا اسپاسم عضلانی در عضلات کمر، ستون فقرات به نظر کج می رسد. این انحراف معمولا جزئی است و با خم شدن فرد به جلو یا به کنار، این انحراف برطرف می شود.
اسکولیوز ساختاری
در این موارد انحراف ستون فقرات ثابت است و با تغییر حالت فرد از بین نمی رود. اسکولیوز ساختاری انواع مختلفی دارد:
- امراض استخوانی: در این مورد، انحراف ستون فقرات به دلیل ناهنجاری های استخوانی به وجود می آید.
- ایدیوپاتیک: در این حالت علت ایجاد عارضه شناخته شده نیست. بیش از ۸۰% از موارد اسکولیوز از نوع ایدیوپاتیک است.
- مادرزادی: در این حالت هنگام رشد جنین درون رحم، ستون فقرات به طور صحیح شکل نگرفته است. این حالت علت ابتلا به اسکولیوز در ۱ مورد از هر ۱۰ مورد است.
- عصبی-عضلانی: در این حالت انحراف ستون فقرات به دلیل شرایطی که ماهیچه ها یا اعصاب کمر را تحت تاثیر قرار داده است، ایجاد می شود. برای مثال ممکن است در اثر بیماری هایی مثل دیستروفی عضلانی، فلج اطفال، فلج مغزی و یا نوروفیبروماتیز ایجاد شود. هر کدام از این بیماری ها، علایم و مشکلاتی علاوه بر اسکولیوز ایجاد می کنند. از هر ۱۰ مورد اسکولیوز، تقریبا یک مورد علت عصبی-عضلانی دارد.
چه کسانی به اسکولیوز ایدیوپاتیک (اسکولیوز با علت ناشناخته) مبتلا می شوند؟
اسکولیوز ایدیوپاتیک می تواند در هر مرحله ای از کودکی اتفاق بیفتد. علت و چگونگی ایجاد آن ناشناخته است. علت ایجاد آن وضعیت خاص بدن نیست و نمی توان از بروز آن جلوگیری کرد. اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) ایدیوپاتیک اغلب در طول رشد ناگهانی بدن در دوران بلوغ و اوایل نوجوانی (در دختران معمولا در سنین بین ۱۰ تا ۱۲ سال و در پسران در سنین بین ۱۱ تا ۱۶ سال) ایجاد می شود. تقریبا از هر ۴۰ کودک، یک کودک به درجاتی از اسکولیوز مبتلا می شود. اسکولیوز خفیف معمولا دختران و پسران را به یک میزان تحت تاثیر قرار می دهد، اما حالت متوسط و شدید آن در دختران شایع تر است. اسکولیوز ایدیوپاتیک یک بیماری ارثی نیست، با این حال حدود ۲۵% از افراد مبتلا به اسکولیوز در اعضای خانواده شان یک یا چند مورد مشابه دیده می شود.
علائم بیماری اسکولیوز
در اغلب موارد، شروع بیماری اسکولیوز (انحراف ستون فقرات)، تدریجی و بدون درد است. اسکولیوز معمولا در هنگام خم شدن به جلو بیشتر قابل مشاهده است. گاهی اوقات ممکن است کودکی به اسکولیوز خفیف دچار شده باشد بدون این که خودش و یا والدینش متوجه این وضعیت شوند. این امر اغلب به این دلیل است که این بیماری معمولا در سنین نوجوانی و بلوغ رخ می دهد و در این سن، کودکان معمولا خجالتی هستند و والدین پشت عریان آن ها را نخواهند دید تا متوجه مشکل شوند. اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) می تواند موجب درد خفیف و عدم تعادل عضلات شود.
اگر اسکولیوز تشدید یابد، می تواند بدشکلی بیشتری ایجاد کند. این امر به این دلیل است که وقتی ستون فقرات به یک سمت منحرف می شود، با تشدید این انحراف، استخوان های کوچک (مهره ها) که ستون فقرات را تشکیل می دهند نیز پیچ می خورند. در این حالت همه ی عضلات، رباط ها و دنده های متصل به آن ها نیز همراهشان پیچ می خورند.
در نتیجه:
- اگر اسکولیوز در ناحیه ی کمر ایجاد شود، می تواند باعث شود که لگن در یک سمت به جلو کشیده شود و یک پا ممکن است از پای دیگر کوچکتر به نظر برسد.
- اگر اسکولیوز در ناحیه ی قفسه ی سینه ایجاد شده باشد، دنده ها و تیغه ی شانه (کتف) به شکل یک برآمدگی در یک سمت از پشت، بیرون می زنند. همچنین ممکن است یک شانه پایین تر از شانه ی دیگر قرار بگیرد و یک کتف ممکن است بالاتر از دیگری قرار بگیرد.
چنانچه اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) شدید باشد و درمان نشود، می تواند بعدا در زندگی فرد مشکلاتی ایجاد کند. برای مثال اگر بدشکی در ناحیه ی سینه خیلی شدید باشد، ممکن است فرد به کمردرد های شدید و مشکلات قلبی و تنفسی دچار شود. به هر حال این حالات به ندرت اتفاق می افتد.
تشخیص اسکولیوز چگونه است؟
اسکولیوز (انحراف ستون فقرات) اغلب هنگام خم شدن فرد به جلو قابل تشخیص است. در حالت خم شدن به جلو، برآمدگی موجود در ستون فقرات بیشتر مشخص است. چنانچه پزشک شما اسکولیوز یا کجی انحراف ستون فقرات را تشخیص دهد، معمولا به شما توصیه خواهد کرد که به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید. گاهی اوقات از پشت فرد توسط اشعه ی X عکسبرداری می شود تا زاویه ی انحراف را به دست آورند. در این صورت شدت بیماری و احتمال تشدید آن مشخص می شود. در برخی موارد به سایر آزمایشات مثل MRI یا سی تی اسکن گردن نیاز خواهد بود.