آشنایی با انواع تزریق در ستون فقرات
انواع مختلف تزریق در ستون فقرات وجود دارد که پزشکان بسته به نوع درد و محل آن، نوع خاصی را برای هر بیمار تجویز می‌کنند. در ادامه این مقاله از سایت دکتر امیر قنبریان متخصص درمان دیسک کمر اصفهان انواع تزریق در ستون فقرات را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تزریق در مفاصل ساکروایلیاک (SI Joint Injection)
درد در مفاصل ساکروایلیاک معمولاً با درد در ستون فقرات کمری اشتباه گرفته می‌شود. مفاصل ساکروایلیاک، بین استخوان خاجی ستون فقرات و استخوان لگن قرار گرفته‌اند. گاهی تزریق دارو در این مفاصل به پزشک کمک می‌کند تا بررسی کند که آیا این مفاصل منشاء درد هستند یا خیر. درصورتی که این مفاصل به عنوان منشاء درد تشخیص داده شوند، پزشک پیش از اینکه سوزن را از محل خارج سازد، مقداری کورتیزون هم به منظور از بین بردن التهاب ناشی از آرتروز، تزریق می‌کند. در نتیجه‌ی این تزریق درد شما به طور موقتی به مدت چند هفته یا چند ماه تسکین می‌یابد. بنابراین تزریق در مفاصل ساکروایلیاک، هم برای تشخیص و هم برای درمان کاربرد دارد. در این نوع تزریق نیز به منظور بالا بردن دقت، معمولاً به کمک فلوئوروسکوپ یا سی‌تی اسکن تزریق را انجام می‌دهند.
تزریق اپیدورال استروئید (ESI-Epidural Steroid Injection)
تزریق اپیدورال استروئید از انواع معمول تزریقات ستون فقرات است که به تسکین کمردرد و گردن‌درد کمک می‌کند. فضای اپیدورال به فضای بین پوشش نخاع (که به آن غشائ دورال گویند) و مجرای ستون فقرات (که نخاع از آن عبور کرده و در تمام طول ستون فقرات کشیده شده است)، گفته می‌شود. داروهای تزریق شده در ناحیه‌ی اپیدورال به راحتی در اطراف محل تزریق پخش شده، ریشه‌های عصبی و مفاصل فاست موجود در آن محل را در بر می‌گیرند.
مطالعه بیشتر : عوامل درد در پنجه پا
شیوه‌های مختلفی برای انجام تزریق اپیدورال وجود دارد که عبارتند از:
انسداد کودال (Caudal Block)
روشی برای انجام تزریق اپیدورال استروئید می‌باشد که از طریق فضای ساکرال (فضایی بین ستون فقرات کمری و استخوان خاجی) انجام می‌شود. این نوع تزریق معمولاً اعصابی که در ناحیه‌ی انتهایی ستون فقرات قرار گرفته‌اند (ناحیه‌ی خاجی) را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به این اعصاب، کودا اکوینا (Cauda Equina) گفته می‌شود. یکی از فواید این نوع تزریق، کاهش احتمال پاره شدن غشاء نخاع است.
ترانس لومبار (Translumbar)
ترانس لومبار، معمول‌ترین روش برای انجام تزریق اپیدورال استروئید است. این تزریق با قرار دادن سوزن بین زائده‌ی خاری دو مهره از ستون فقرات صورت می‌گیرد. شما برجستگی حاصل از این زائده‌های خاری را می‌توانید با لمس ستون فقرات خود از روی پوست حس کنید.
ترانس فورامینال (Transforaminal)
این روش، نوع تشخیصی از تزریق اپیدورال استروئید می‌باشد که اطراف یک ریشه‌ی عصبی و معمولا هم در گردن انجام می‌گیرد. فورامینال (Foraminae)، فضایی در ساختار بدنه‌ی استخوانی مهره می‌باشد که ریشه‌های عصبی از آنجا خارج شده و به اندام‌ها میروند. با تزریق دارو در اطراف یک ریشه‌ی عصبی، پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا این عصب، عامل مشکل‌زا می‌باشد یا خیر.
تزریق در مفاصل فاست
از این نوع تزریق، زمانیکه مفاصل فاست دچار مشکل شده باشند، برای یافتن محل دقیق درد و تسکین آن استفاده می‌شود. این مفاصل در هر دو سمت مهره‌ها قرار گرفته، آنها را به هم وصل نموده و سبب انعطاف‌پذیری ستون فقرات می‌شوند.بهترین راه برای تشخیص سندرم مفاصل فاست، تزریق در این مفاصل است.
جالب است بدانید که ممکن است مفاصلی که در تصاویر ایکس ری، غیر طبیعی به نظر می‌رسند در حقیقت مشکلی نداشته و در عوض مفاصلی که سالم به نظر می‌رسند عامل اصلی درد شما باشند. اگر انجام تزریق در مفصل فاست مورد نظر، باعث کاهش درد شد، پزشک به این نتیجه خواهد رسید که همان مفصل عامل مشکل زا است. از طرفی، تزریق دارو، التهاب حاصل از آرتروز و فرسودگی مفصل در اثر گذر زمان را نیز از بین می‌برد.
در این نوع تزریق، این نکته اهمیت دارد که تزریق دقیقاً در مفصل فاست مورد نظر صورت گیرد. بنابراین پزشک ممکن است برای بالا بردن دقت تزریق، از روش فلوئوروسکوپی کمک بگیرد. فلوئوروسکوپ ابزاری است که به کمک پرتوهای ایکس، تصاویری را از فضای داخلی ستون فقرات گرفته و بر روی مانیتور نمایش می‌دهد. پزشک به کمک این تصاویر از محل سوزن اطلاع پیدا نموده و حتی می‌تواند برای بالا بردن دقت، بزرگنمایی تصویر را نیز بالا ببرد.
تزریق در مفاصل فاست به دو روش صورت می‌گیرد:
- داخل مفصلی (Intra-articular). مستقیماً داخل مفصل مورد نظر انجام می‌شود. درد را تسکین داده و التهاب را کاهش می‌دهد.
- انسداد عصبی (Nerve Block). از طریق مسدود کردن اعصاب در مفصل مورد نظر، می‌توان تشخیص داد که آیا این مفصل منشاء درد می‌باشد یا خیر.
تزریق در قطعات (Hardware Injections)
اگر در گذشته تحت جراحیِ ستون فقرات قرار گرفته‌اید و قطعاتی فلزی مانند پیچ و میله در ستون فقرات شما کار گذاشته شده است ولی اکنون دچار درد شده‌اید، پزشک در مرحله‌ی اول به منظور یافتن عامل درد، این قطعات فلزی را بررسی می‌کند. منظور از “تزریق در قطعات”، تزریق دارو در کنار قطعه‌ی فلزی کار گذاشته شده در ستون فقرات می‌باشد. اگر با انجام تزریق، دردتان به طور موقتی برطرف شد، نشان دهنده‌ی آن است که قطعه‌ی کار گذاشته شده عامل اصلی درد بوده است.
تزریق در اندام‌های تحتانی (Differential Lower Extremity Injections)
تزریق در نواحی خاصی از اندام‌های تحتانی، می‌تواند در تشخیص منشاء درد به پزشک کمک کند. گاهی علائم دردهای مربوط به مشکلات ستون فقرات و ریشه‌های عصبی آن، شبیه به علائمی است که مربوط به مشکلات سایر قسمت‌های بدن می‌باشد. به همین دلیل گاهی تشخیص اینکه منشأ درد از مشکلی در ستون فقرات است یا خیر دشوار می‌شود. در چنین شرایطی، پزشک به مفاصل اندام‌های تحتانی از جمله مفصل زانو یا مفصل ران دارو تزریق می‌کند. پس از انجام تزریق اگر درد تسکین یافت به این معنا است که مشکل از این مفاصل است نه ستون فقرات.
دکتر امیر قنبریان را در اینستاگرام دنبال کنید
خطرات ناشی از تزریق اپیدورالِ استروئید (ESI)
اگر در فضای اپیدورال ستون فقرات دچار عفونت و یا مشکلات دیگری هستید، پزشک انجام تزریق در این ناحیه را برای شما تجویز نخواهد کرد. این مشکلات می‌توانند مادرزادی بوده و یا به علت انجام جراحی دیگری به وجود آمده باشند. تزریق استروئیدهایی مانند کورتیزون، سبب جذب مواد دارویی به جریان خون شده و از طرفی هم توانایی بدن برای مبارزه با عفونت را کاهش می‌دهد. بنابراین اگر هرگونه عفونت جدی‌ای در بدن وجود داشته باشد، نباید تزریق استروئید صورت گیرد. از طرفی جذب مواد دارویی می‌تواند سبب بروز اثرِ سیستمیک کورتیکواستروئیدی (Systemic Corticosteroid Effect) شود، مانند تجمع آب یا الکترولیت‌های بدن و یا ایجاد تداخل در کنترل میزان گلوکز خون. بنابراین تزریق اپیدورال برای افرادی که دچار دیابت و یا نارسایی احتقانی قلب (Congestive Heart Failure) می‌باشند نیز مناسب نخواهد بود.
عوارض و خطرات احتمالی تزریقات
به طور کلی، وقتی فرد در شرایط خاص پزشکی قرار داشته باشد، پزشکان انجام تزریق در ستون فقرات را ایمن نمی‌دانند. به عنوان مثال، اگر زمینه‌ی خونریزی شدید دارید و یا از داروهای ضد انعقاد خون استفاده می‌کنید، انجام این گونه تزریقات برای شما انتخاب مناسبی نخواهد بود. پزشک ممکن است از شما بخواهد تا مصرف هرگونه دارویی، از جمله آسپرین یا ایبوپروفن را از پنج روز قبل از انجام تزریق، متوقف کنید؛ زیرا این داروها مانع لخته شدن خون شده و می‌توانند حین انجام تزریق مشکل ایجاد کنند.
بنابراین پیش از انجام تزریق، لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود را در اختیار پزشک قرار دهید. اگر دچار عفونت‌های محلی یا سیستمیک (کل بدن) هستید، انجام تزریق در ستون فقرات، شما را در معرض خطر پخش شدن عفونت در ستون فقرات و ایجاد مننژیت (تورم غشاء پوشاننده‌ی نخاع) قرار می‌دهد. بنابراین اگر در هر قسمتی از بدنتان زخم، جوش یا دانه‌ی عفونی وجود دارد، حتماً با پزشک خود در میان بگذارید.
به طور کلی، انجام تزریق در ستون فقرات، یک گزینه‌ی درمانی انتخابی بوده و به بیمارانی که هیچ کدام از شرایط تهدید کننده‌ی ذکر شده را نداشته باشند، پیشنهاد می‌گردد. افرادی هم که دچار شرایط تهدید کننده‌ی ذکر شده هستند، پیش از انتخاب روش انجام تزریق، باید برای برطرف کردن آنها اقدام کنند.