آناتومی مچ پا و دررفتگی مچ پا
در مطلب امروز سایت دکتر امیر قنبریان متخصص درمان دیسک کمر اصفهان قصد داریم شما را با آناتومی مچ پا و دلایل دررفتگی مچ پا آشنا خواهیم کرد. دو مفصل تشکیل دهنده مچ پا باید قوی باشند، چون وزن کل بدن را تحمل میکنند. مچ پا یکی از متحرکترین مجموعههای مفصلی بدن است که برای تحمل وزن، حرکت، انطباقپذیری و پایداری خلق شده است. همچنی مچ و کف پا راه رفتن، ایستادن، دویدن و پریدن را امکانپذیر میسازند و به منزله راه ارتباطی ما با زمین عمل میکنند. مچ پا باید توان تحمل فشار ناشی از وزن بدن را داشته باشد. و از قابلیت انطباقپذیری با تغییرات محیطی و سطح زیر پا و همچنین سریع واکنش نشان دادن به چنین تغییراتی برخوردار باشد.
استخوانها و مفصلها مچ پا
سه استخوان در کنار یکدیگر مفصل مچ پا را شکل میدهند. استخوانهای درشت نی یا تیبیا و نازک نی یا فیبولا (استخوانهای بخش پایین پا) به برجستگیهایی به نام قوزک پا منتهی میشوند. قوزک برجستگی استخوانای را ایجاد میکند که از هر دو سمت مچ پا قابل مشاهده است، این برجستگیها قوزک داخلی و خارجی نامیده میشوند. مچ پا از دو مفصل تالوکرورال تحتانی و سابتالار تشکیل میشود.
مفصل تیبیوفیبولار تحتانی بین استخوان بزرگ پایین پا، یعنی درشت نی، و استخوان کوچکتر یعنی نازک نی قرار دارد. و در پایین به استخوان تالوس یا قاپ کف پا متصل میشود تا مفصل تالوکرورال به وجود بیاید. مفصل تالوکرورال، که گاهی مفصل اصلی مچ پا نامیده میشود، مسئولیت انجام حرکتهای دورسیفلکشن، حرکت رو به عقب یا بالای پا، وپلانتارفلکشن، حرکت رو به پایین پا، را به عهده دارد. مفصل بین استخوان درشت نی و قاپ پا بخش اعظم وزن بدن را تحمل میکند.
زیر مفصل تالوکرورال مفصل سابتالار قرار دارد که بین استخوان قاپ و استخوان پاشنه یا کالکانئوس واقع است. انجام حرکتهای اینورژن، چرخش مچ پا به داخل، و اورژن، چرخش رو به بیرون، مچ پا بر عهده مفصل سابتالار است. غشائی فیبری به نام اینتراسئوس در امتداد میان دو استخوان درشت نی و نازک نی قرار دارد. این غشاء استخوانهای درشت نی و نازک نی را از نقطه انتهایی تا بخش پایینی پا و رو به بالا تا زانو به یکدیگر متصل میکند. مفصل تیبیوفیبولار فوقانی در بالا، نزدیک خارج زانو قرار دارد.
هر گونه محدودیت یا اختلال در عملکرد این مفصلها به بروز علائم در مچ پا منجر میشود. تمام سطوح استخوانی مفصلها دارای غضروف مفصلی هستند که دو سر استخوان را میپوشاند. غضروف مفصلی سطح هموار و براقی دارد که لغزش آزادانه بخشهای انتهایی استخوانها بر روی یکدیگر را ممکن میسازد.
رباطها در مچ پا
مفصل مچ پا و مفصل سابتالار توسط بافتهای پیوندی فیبری محکم کنار یکدیگر نگه داشته میشوند. رباطها وظیفه متصل کردن استخوانها به یکدیگر را بر عهده دارند. سه رباط اصلی در بخش خارجی مچ پا وجود دارد که عبارتاند از: رباط تالوفیبولار قدامی یا قاپی ـ نازک نیای پیشین، رباط تالوفیبولار خلفی یا قاپی ـ نازک نیای پسین و رباط کالکانئوفیبولار یا پاشنهای ـ نازک نیای.
دررفتگی مچ پا چیست؟
هر گاه استخوان قاپ یا تالوس از موقعیت اصلی خود خارج شود و دیگر با انتهای استخوانهای درشت نی و نازک نی همراستا نباشد، دررفتگی مچ پا رخ میدهد. دررفتگی مچ پا میتواند همراه با شکستگی یا بدون آن باشد، اما دررفتگی در اکثر موارد توأم با شکستگی قوزک خارجی یا داخلی است. ضمناً دررفتگی مچ پا معمولاً همزمان با آسیب دیدگیهای رباط، برای مثال پارگی یا کشیدگی رباط، رخ میدهد.
دلایل دررفتگی مچ پا
- شل بودن عمومی رباطها
- انقباضهای شدید عضلانی
- آسیب دیدگیهای پیشین، مانند صدمه دیدن رباط، که ناپایداری مفصل مچ پا را به دنبال داشته باشد.
- وارد شدن نیروهای شدید و ناگهانی در سوانحی مانند تصادف وسایل نقلیه یا ورزشهای تماسی پربرخورد مانند فوتبال.
- شرکت در فعالیتهای ورزشی، به ویژه فعالیتهایی که شامل دویدن یا پریدن هستند و احتمال وارد شدن ضربه و صدمه دیدن در آنها بالا است.
نشانه ها دررفتگی مچ پا
- ورم و کبودی مفصل مچ پا
- بدشکلی آشکار مفصل مچ پا
- دشواری در حرکت دادن مچ و کف پا
- درد شدید و ناگهانی در زمان آسیب دیدگی
- ناتوانی در انداختن وزن بدن بر روی پای آسیب دیده